Schwerin, de DDR en de invloed tot heden….

We wonen in Schwerin, tot 3 Oktober 1990 deel van de Deutsche Democratische Republiek (DDR). Nou was dat niet zo “democratisch” als de naam probeert te vertellen. Laten we je eens voorstellen aan Margarete Reuter:

Ze werd geboren in Hohenkirchen bij Wismar als dochter van een boerenfamilie. Na de oorlog werkte ze op de ouderlijke boerderij, volgde een lerarenopleiding en studeerde vervolgens aan het Katechetisch Seminar in Schwerin. Vanaf 1951 gaf ze godsdienstonderwijs in Brüel en leidde ze vrijwillig de ‘Junge Gemeinde’. (“Jonge Kerkgemeente”) Daarmee botste ze met de DDR-regering, die een materialistisch wereldbeeld wilde opleggen en werd ze verraden (door wie is tot heden niet bekend).

In februari 1953 vroeg een politieagent of hij binnen mocht komen om, zoals hij het zelf zei, “een kleine huiszoeking uit te voeren”. De jonge vrouw verleent hem toegang. Na even door een boekenkast te hebben gebladerd, stuit de man op een kinderboek met de titel “De zusters van Memel”. De vermelding van de naam van een voormalige Duitse stad in het oosten dient als voorwendsel om Margarete Reuter te arresteren wegens “racistische opruiing”.

Tijdens het politieverhoor speelt het betreffende boek echter nauwelijks een rol. In plaats daarvan draaien de vragen om de ‘Junge Gemeinde’ en haar vermeende geldschieters.

Nadat Margarete Reuter was overgebracht naar het detentiecentrum MfS in Schwerin, werd ze beschuldigd van gebeurtenissen die twee jaar eerder hadden plaatsgevonden. Zij bezocht destijds het Catechetisch Seminarie in Schwerin. Samen met medestudenten stond ze vaak op het balkon van het seminariegebouw om de gevangenen van de naburige gevangenis in de Klosterstrasse te troosten door liedjes te zingen.

Drie maanden later veroordeelde de rechtbank haar tot acht jaar gevangenisstraf wegens ‘oorlogs- en boycotpropaganda’. Het publiek wordt uitgesloten van het voorlezen van het vonnis. Ze belandde in de vrouwengevangenis van Bützow, waar de omstandigheden erbarmelijk waren. Pas na het proces krijgt de veroordeelde vrouw het nieuws, bijna twee maanden oud, dat haar zus is omgekomen bij een verkeersongeval. Haar onwankelbare geloof hielp haar deze moeilijke periode door te komen. In 1955 kwam ze, na strafvermindering, vervroegd vrij.

Nou ja… vrij… een normale baan kon ze natuurlijk vergeten, vrijheid van Godsdienst of je mening uiten was er natuurlijk nog steeds niet en om even heel duidelijk te maken dat ze allesbehalve vrij was, kreeg ze nog even letterlijk(!) een rekening voor haar eigen “detentiekosten”….. Of ze die nog even wilde betalen……

Iemand anders die in Schwerin gevangen heeft gezeten was Helmuth Schmidt. In 1953, op slechts 21-jarige leeftijd, verliet hij de West-Duitse Bundesrepubliek en verhuisde naar de DDR. Als overtuigde socialist dacht hij dat hij de juiste keuze maakte voor een beter, vreedzamer Duitsland. In de jaren die volgden, leek het goed met hem te gaan: hij trouwde, stichtte een gezin en vestigde zich in het stadje Parchim, dicht bij zijn grootouders. Professioneel leek het voor hem ook goed te gaan.

Maar langzaam begonnen de politieke gebeurtenissen om hem heen zijn overtuigingen te ondermijnen. De gebeurtenissen van de Hongaarse Opstand in 1956, de bouw van de Berlijnse Muur in 1961, en de onderdrukking van de Praagse Lente in 1968 stonden haaks op de idealen waar hij voor stond. Vooral de uitwijzing van de regimekritische zanger Wolf Biermann in 1976 was voor Helmuth de druppel. Hij was geschokt door de eenzijdige berichtgeving over het incident en besloot in actie te komen door een klacht in te dienen bij de Schweriner Volkszeitung. Maar dat was niet alles: hij maakte en verspreidde ook flyers om tegen de willekeurige maatregel van het regime te protesteren.

Dit verzet werd hem fataal: hij werd gearresteerd voor ‘anti-staatlijke propaganda’ en veroordeeld tot vier jaar gevangenisstraf. Dit was een zware klap voor een man die niets anders wilde dan recht en vrijheid voor iedereen. Het is des te onterecht omdat Helmuth Schmidt geen vijand van de staat was. Hij was een man die strijde voor wat hij dacht dat goed was: vrijheid van meningsuiting en het recht om voor je overtuigingen op te komen. In plaats van gejuicht te worden voor zijn moedige actie, werd hij als een crimineel behandeld. Na een beroep werd zijn straf verlaagd naar drie jaar, maar dat weerhield het regime er niet van hem naar verschillende gevangenissen, waaronder de beruchte gevangenis van Brandenburg-Görden, te sturen.

En wat heeft dat tot gevolg tot de dag van vandaag in deze regio? Veel. Je merkt het wantrouwen, wie is je buurman, is die wel te vertrouwen, (want voor je het weet kan die je zomaar verraden), wat je denkt zeg je niet zomaar, laat staan tegen een vreemde, en wie God is? Geen idee, want Godsdienst zit totaal(!) niet in de cultuur, etc etc etc.

En die DDR? Die bestaat formeel al meer dan 35 jaar niet meer… maar echt weg uit de cultuur? Dat is die nog lang niet..